فرهنگ و کارآمدی

مطالعات فراوانی نشان می دهند که عوامل محیطی تاثیرات مستقیم زیادی بر روی رفتار انسان ها دارد. مثلا ناگفته پیداست که در سازمانی که فرهنگ غالب آن مشتری مداری و در سازمان دیگر فرهنگ غالب دریافت حداکثر سود ممکن از مشتری در هر خرید است، نحوه برخورد همه عوامل این دو سازمان با مشتری کاملا متفاوت خواهد بود. نکته جالب توجه اینجاست که حتی اگر کل کارمندان این دو شرکت را نیز جابجا کنید(!) بعد از مدت کوتاهی رفتارها کمابیش همان رفتار سابق خواهند بود. برای روشن‌تر شدن موضوع اجازه بدهید آزمایش مشهوری را باهم مرور کنیم:
نام این آزمایش پنج میمون است. در این آزمایش پنج میمون در یک قفس وارد میشوند. در داخل قفس یک صندلی مرتفع وجود دارد که بر روی صندلی موز قراردارد. هر گاه که یکی از میمونها تلاش میکرد که بالای صندلی برود به میمونها نوعی شوک الکتریکی خفیف(برخی موارد آب سرد) داده میشد! بعد از مدتی میمونها در میافتند که بالارفتن از این صندلی مساوی با یک شوک ناخوشایند است. پس جامعه میمونها اجازه نمیدادند میمونی از این صندلی بالاتر برود. نکته جالب اینجاست که بعد از مدتی میمونی جدید را به جامعه آورده و یکی از میمونهای قبلی را از این جامعه حذف میکردند!
طبیعتا میمون جدید با چندبار تمرین و تنبیه شدن از طرف جامعه جرات بالارفتن از صندلی و خوردن موزها را از دست میداد! حذف میمونهای پیشین-که شوک را تجربه کرده بودند- با میمونهای جدید تا آنجایی ادامه پیدا کرد که تمام میمونهای موجود در قفس بدون آنکه شوکی را تجربه کرده باشند به این صندلی مرتفع نزدیک نمیشدند بدون آنکه علت کار خود را دقیقا بدانند!
این آزمایش به وضوح قدرت فرهنگ و باورها در جوامع محدودی مانند سازمانها را نشان میدهد به گونه‌ای که بسیاری از ساختارهای موجود غیرقابل تغییر جلوه میکنند! به جرات میتوان گفت ایجاد و یا تغییر ساختارهای فرهنگی در یک سازمان جزو کارهای به شدت پیچیده و دشواری است که البته در صورت درست اجرا شدن میتواند نتایج بلندمدت فوق‌العاده‌ای داشته باشد. همچنین ناگفته پیداست که اشتباه کردن در این حوزه مانند خوره‌ای به مرور کل سازمان را بیمار و در نهایت موجب از بین رفتن آن خواهد شد.