تجارت بین الملل

تجارت بین الملل در اصل قوانین و مقرراتی است که روابط تجاری میان کشورها که به شکل صادرات و واردات انجام می گیرد را شامل می شود. درواقع می توان گفت این شرایط و قوانین برای موقعی است که روابط تجاری از مرزهای کشورها گذر کرده باشد و کشور دیگری در آن دخالت داشته باشد.

حقوق تجارت بین المللی شامل دو قسمت می شود: حقوق تجارت بین المللی خصوصی و حقوق تجارت بین المللی عمومی که در این مقاله از تام آکادمی به صورت مشروح به آن می پردازیم. همچنین می توانید برای افزایش دانش خود در این زمینه در دوره مدیریت مالی تام آکادمی شرکت کنید.

تاریخچه

طبق آنچه که از گذشته به یادگار مانده است از زمان های قدیم بین مردم همیشه تجارت بین الملل وجود داشته است و تاجرانی از کشورهای دور با طی راه های طولانی از راه زمینی و یا دریایی همیشه کالا ها و تولیدات خود را به  دیگر کشور ها می بردند و تولیدات آن کشور را به سرزمین خود می آوردند و اینطور  تجارت بین المللی را توسعه می دادند. تا به امروز که می توان گفت هیچ کشوری به تنهایی قادر نیست همه احتیاجات خود را تامین کند و همیشه کشورها به داد وستد و تجارت احتیاج دارند.

حقوق تجارت بین الملل خصوصی

حقوق تجارت بین الملل خصوصی که به آن حقوق بازرگانی بین المللی هم اطلاق می شود ، قسمتی از حقوق تجارت بین الملل است که تعاملات و قراردادهای تجاری میان تاجران و کمپانی های تجاری در کشورها را مشخص می کند.

حقوق بازرگانی بین المللی به مجموعه ‌ای از قانون ها و مقررات حقوقی، کنوانسیون‌های بین‌المللی و مقررات داخلی و  رویه‌های بازرگانی گفته می شود که روابط بازرگانی بین الملل را مشخص می کند.

همیشه دو دسته در تجارت بین المللی تاثیر اساسی دارند که ازاین بین، یک گروهی وظیفه تنظیم روابط و استراتژی های تجاری میان کشورها را به عهده دارد و اموری همچون صادرات و واردات بین المللی ،کارهای گمرکی و تعرفه‌ و مالیات‌ها را مشخص می کند.

گفتنی است سازمان‌های بین‌المللی، اتحادیه‌ها و نهادهای جهانی همانند سازمان تجارت جهانی، آنسیترال، یونیدروا، اتاق بازرگانی بین‌المللی جزو این دسته می باشند.

دسته دیگر به وسیله قراردادهای بین‌المللی، وسیله ی انجام تجارت هستند.

تاجران، کمپانی های تجاری، پیمانکاران و صاحبان کارخانجات در دیگر کشورها و… جزو این گروه می‌باشند. موضوعات گروه اول، مربوط به حقوق عمومی بین‌المللی و مسائل گروه دوم، مرتبط با حقوق خصوصی بین‌المللی یا حقوق بازرگانی بین المللی می باشد

نظریات تجارت بین الملل

لازم به ذکر است در باره تجارت بین الملل نظریات فراوان و مختلفی وجود دارد که از معتبر ترین آنها می شود به نظریه آدام اسمیت اشاره کرد که این نظریه را اینطور توضیح می دهد که هر کشوری ابتدا باید تخصص  و مهارت های مورد نیاز را پیش از ورود به بازار دریافت کند.

در مطالعه نظریه های تجارت بین الملل به نظریات فراوان و مهمی برمیخوریم که از جمله آن ها، تئوری ارزش های بین المللی استوارت میل هکشر واوهلین، نظریه‌ی مرکانتیلیسم را می شود نام برد.

وکالت و مشاوره حقوقی تجارت بین الملل

به علت وجود پیچیدگی های زیاد در بازار تجارت بین المللی، همیشه یک وکیل بین المللی  که به قراردادها و امورات تجاری برای شرکت هایی که دارای روابط تجاری بین المللی هستند، آشنا باشد، امری بسیار لازم و ضروری است.

لازم به ذکر است که موضوعات حقوقی در تجارت بین الملل شامل، تهیه قرارداد و سند های بین المللی، بررسی اجرای قراردادها، مشاوره در موضوعات تجارت بین الملل و طرح و دفاع در دعاوی بین المللی است.

خدمات حقوقی در راستای تجارت بین الملل به دو گروه تهیه و تنظیم اسناد و قراردادهای بین المللی و دعاوی حقوقی  تجارت بین المللی دسته بندی می شوند.

تنظیم قراردادهای بین المللی

یکی از اساسی ترین و مهم ترین موضوعات وکلای بین المللی تهیه قراردادهای تجاری می باشد، به دلیل اینکه قوانین کشورها در خیلی از مفاد و موضوعات با یکدیگرفرق می کند و هر مفادی در قرارداد تاثیرات مختلفی دارد، پس همیشه احتیاج به شخصی می باشد که همه جنبه های قرارداد را مد نظر قرار دهد، وظایف طرفین قرارداد را معین کند و بهترین و کم خطر ترین قرارداد را تنظیم کند.

دعاوی تجارت بین المللی

دعاوی تجاری بین المللی در دو مرجع تحت رسیدگی قرار می گیرند که این دو مرجع ، مراجع قضایی کشورها و مراجع داوری می باشند.

در حل دعاوی تجاری داخلی همیشه قوانین رسیدگی به آن معین شده است، ولی در دعاوی تجاری بین المللی اگر که قوانین در خود قرارداد مشخص نشده باشد، مراجعی که برای رسیدگی به پرونده تعیین میگردد باید ابتدا با استفاده از اصول و قواعد حقوقی نسبت به تعیین آنها اقدام نمایند. اما اجرای رای صادر شده، خصوصا زمانی که رای داوری نباشد، دشواری های فراوانی نسبت به رای های صادر شده داخلی دارد.بنابراین دعاوی تجاری بین المللی از جهت رسیدگی به دو دسته تقسیم بندی می شوند:

رسیدگی در مراجع قضایی کشورها و رسیدگی  به وسیله داوری

رسیدگی در مراجع قضایی کشورها

در رسیدگی به پرونده های بین المللی عموما مراجع قضایی طبق قوانین آن کشور با آن رفتار می کند ولی همیشه در قراردادهای بین المللی بنیان و قوانین چگونگی حل مسئله ی به وجود آمده مشخص شده است که دادگاه به کمک آن، در حل موضوع تلاش می کند.

برای وکالت در پرونده هایی که در مراجع قضایی کشورها مورد تحلیل واقع می شوند، همواره وکلا نیاز به داشتن پروانه وکالت در همان کشور محل وقوع دادگاه دارند.

رسیدگی در داوری تجاری بین المللی

امروزه سازمانهای معتبر تجاری برای داوری دعاوی تجارت بین المللی وجود دارد که تاثیر بسزایی در رسیدگی به دعاوی تجارت بین المللی دارند.

علاوه بر این سازمان هایی که مختص داوری هستند ، حقوقدان ها ، مهندسان و …… نیز در صورت لزوم به شکل موردی به داوری تجارت بین المللی در زمینه تخصصی خود کمک می کنند.

مزایا و معایب تجارت بین المللی

به صورت کلی تجارت بین الملل مزایای فراوانی دارد، زیرا که بزرگترین بهانه کشورهای متعدد برای تجارت، توزیع منابع و امکانات طبیعی و نیروی کار و منابع انسانی می باشد و با این عمل قادر هستند به سادگی از همه ی منابع و امکانات استفاده کنند.

مثلا در کشورهای افریقایی، میوه هایی به عمل می آیند که که در موقعیت های آب و هوایی دیگرنقاط جهان، امکان رشد آن ها وجود ندارد و همینطور بالعکس. همینطور در بعضی کشورها، مثل کشورهای اروپایی و توسعه یافته، نیروی انسانی با مهارت و دانش به اندازه کافی وجود دارد و از لحاظ منابع انسانی غنی می باشند، در حالی که بعضی کشورهای توسعه نیفته و در حال توسعه فاقد آن می باشند.

تجارت بین الملل همچنین موجب می شود که رقابت دردنیا زیاد شود و تولید کنندگان به دنبال این باشند که بهترین کیفیت را تولید و توزیع کنند. از طرف دیگر باعث افزایش اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی برای افراد در کشورهای مختلف می شود و افراد مختلف می توانند از آن بهره ببرند و در شرایطی که شایستگی آن را دارند، مشغول به کار شوند.

تمامی این مسائل و همچنین موضوعات دیگر باعث می شود که کشورها به دلایل مختلفی نیازمند برقراری روابط تجاری و اقتصادی و غیره باشند و از آن بهره ببرند.

اما لازم است بدانیم که تجارت بین الملل به طور کامل سودمند نیست، برای مثال یکی از بزرگترین مشکلاتی که تجارت بین الملل با خود به همراه دارد، این است که باعث می شود کشورهایی که واردات کالا انجام می دهند و قیمت تمام شده آن برایشان ارزان تر است و با سود بیشتری آن را به فروش می رسانند، به واردات کالا عادت کنند و از تولیدات داخلی خود بازمانند.

این در حالی است که می دانیم واردات در صورتی ارجحیت دارد که کالای مشابه کالای وارداتی در کشور وجود نداشته و نتوان آن را جایگزین نمود یا تولید آن در کشور با قیمت تمام شده زیادی باشد و صرفه اقتصادی نداشته باشد.

کشورهایی که به واردات غیر ضروری از کشورهای دیگر عادت کرده باشند، می توانند برای بهبود وضعیت، سعی کنند تا تولیدات داخلی خود را افزایش داده و کالاهای باکیفیت و قیمت کمتری به مردم ارائه دهند..

افزایش واردات کالاها از کشورهای دیگر و عدم توجه به تولیدات داخلی باعث ایجاد وابستگی می شود و ضعف اقتصادی به وجود می آورد. این ضعف به این دلیل است که اگر کشوری که از آن محصول صادر می شود، شروع به تحریم کشور دیگر کند، کشور تحریم شده ضرر زیادی می بیند و  نمی تواند هیچ کاری انجام دهد، زیرا که جایگزینی را برای آن گروه از کالاها و اجناس در کشور خود در نظر نگرفته است.

یکی دیگر از معایب تجارت بین الملل، هزینه زیاد حمل و نقل آن است. هزینه های برقراری ارتباطات و حمل و نقل سنگین است و موجب می شود تا در خیلی از مواقع بر هزینه خود آن جنس نیز افزوده شود. البته لازم به ذکر است که هزینه حمل و نقل زمینی کمتر از حمل و نقل هوایی کمتر است.

مسائل مربوط به پرداخت هزینه کالاها و غیره نیز از ایرادات آن است و همچنین محدودیت هایی که کشورها برای صادرات و واردات کالاها و گمرکی در نظر می گیرند از بزرگترین ایراد های مربوط به تجارت بین الملل است که تاجران را تا حدی  با محدود  روبرو می سازد.

بنابراین متوجه می شویم که این کار نیز مانند خیلی از کارهای دیگر، دارای مزایا و معایب ویژه خودش است و به طور کلی نمی توان گفت که این کار هیچ ایرادی ندارد یا سراسر ایراد  است و نباید آن را انجام داد.

نکات حقوقی تجارت بین الملل

در این قسمت از مقاله تصمیم داریم تا بعضی از نکات مربوط به تجارت را عنوان نماییم:

در حالت کلی اگر کسی یک کالا را به هدف فروش یا تجارت بخرد، این کار او تجارت به حساب می آید و کسی که شغل خود را معاملات تجاری قرار دهد، تاجر محسوب می شود.

هر تاجر بایستی دارای یک دفتر روزنامه، دفتر کل و دفتر دارایی باشد.

عملیات بیمه یک عملیات تجاری به حساب می آید و برات نیز معامله ای است که اساسا تجاری است.

یکی دیگر از نکات مهم و اساسی این است که اگر شخصی اقدام به انجام عمل حراجی کند، اگر آن را تکرار کند به آن تجارت گفته می شود.

نیاز به ذکر است که فعالیت های صرافی و بانکی  تجارت ذاتی به حساب می آید و کشتی سازی نیز از روابط تجاری ذاتی محسوب می شود.

قوانین مربوط به تجارت بین الملل

برای تجارت بین الملل قوانین متفاوتی در نظر گرفته شده است که از آن می شود به قوانین اینکوترمز اشاره نمود. این قانون برای فروش محصولات در قراردادها است و مثل یک راهنما برای صادرکنندگان و واردکنندگان محسوب می شود.

با توجه به این قانون می توان هزینه ها و تعهدات و غیره بین فروشندگان را تعیین نمود. چرا که این قانون از طرف تمامی انسان ها در کشورهای مختلف قبول شده است و از آن پیروی می نمایند.

اینکوترمز به معنی تجارت بین الملل می باشد و جزئیات مربوط به آن در هر دسته، در هر زمان توسط اتاق بازرگانی مورد ویرایش قرار می گیرد. قوانین اینکوترمز به دو دسته کلی (براساس حمل و نقل) تقسیم می شود:

دسته اول از آن روش های مختلف حمل و نقل را مورد بررسی قرار می دهد و مسائل مانند: تحویل درب کارخانه، تحویل رایگان در مبدا، تحویل در نقطه پایانه و تحویل در مقصد با پرداخت هزینه عوارض و غیره را مورد بررسی قرار می دهد.

دومین دسته آن نیز متدهای مختلف و متفاوت حمل و نقل دریایی را توضیح می دهد و جزئیات آن مانند هزینه و کرایه حمل، تعهدات سلامت کالا بین خریدار و فروشنده و موضوعات دیگر را بررسی می کند.

انواع تجارت بین الملل

برای اهداف کاری، تجارت بین الملل به سه نوع عمده تقسیم می شود. که شامل:

واردات

به بیان ساده تر، واردات به معنای خرید کالاها و خدمات از یک کشور خارجی است زیرا نمی توان آنها را به مقدار کافی یا با هزینه رقابتی در کشور خود تولید کرد.

به عنوان مثال ، هند 82 درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از کشورهایی مانند امارات و ونزوئلا وارد می کند. دلیل این امر این است که این کشورها دارای میدان های نفتی عظیم هستند. به همین ترتیب ، امارات متحده عربی محصولات کشاورزی و پوشاک را از هند وارد می کند زیرا واردات این محصولات به جای تولید در کشور خود ، آسان تر وبه صرفه تراست.

صادرات

صادرات  یک نوع تجارت بین المللی است که بر فروش کالاها و خدمات تولید داخل به کشورهای خارجی تکیه دارد است. از دیدگاه نظری، صادرات دقیقاً عکس واردات در نظر گرفته شده است.

مثلا، هند مواد شیمیایی غیر آلی، دانه های روغنی، سنگ معدن، آهن و فولاد، پلاستیک و لبنیات را به کشوری مانند چین صادر می کند. در عوض، چین  نیزتجهیزات الکتریکی، مواد شیمیایی، ابریشم، سوخت ها و کودها را به هند صادر می نماید. این کالاها میان هر دو کشور مبادله می شوند تا قادر شوند از ظرفیت تولید خود نهایت بهره را ببرند.

صادرات مجدد

به عبارت ساده، یک نوع ویژه از تجارت بین المللی است که هر دو تجارت واردات و صادرات را شامل می شود. کالاها و محصولات از یک کشور وارد می‌ شوند تا بتوانند به کشور دیگری صادر گردند. این به این معنی است که محصولاتی که وارد کشور شده اند جهت مصرف یا فروش در کشور وارد کننده مورد استفاده قرار نمیگیرند. در عوض، کشور وارد کننده تنها کمی قیمت کالا را قبل از صادرات مجدد آن افزایش می دهد. مثلا، اگر هند لاستیک را از تایلند وارد کشور خود کند،و آن را مجددا به کشور دیگری مثلا ایران صادر نماید،  در این جا می توان گفت صادرات مجدد اتفاق افتاده است.

اغلب کشورها به دلایل زیر صادرات مجدد انجام می دهند:

• دسترسی نداشتن یا ارتباط مستقیم بین دو کشور
•  تکنولوژی ساخت یا تدارکات بهتر با یک کشور سوم امکان پذیر است
• عدم ایجاد توافقات تجاری میان دو کشور
• در کشور وارد کننده مالیات تجاری وجود ندارد

مهمترین قراردادهای تجاری بین المللی

قرارداد های تجاری بین المللی شامل دامنه گسترده ای از قراردادها می شود که اساسی ترین آنها عبارتند از: قرارداد اعطای نمایندگی (فرانچایز/ فرانشیز) ، قرارداد نمایندگی شامل  قرار داد انحصاری و غیر انحصاری ( قرارداد نمایندگی عرضه، قرارداد نمایندگی فروش و ..)، (قرارداد بیع متقابل)  قرارداد معامله، قرارداد وارد کننده انحصاری، قرارداد تأمین هزینه پروژه ها ، قراردادهای حمل و نقل شامل حمل و نقل داخلی و قرارداد حمل و نقل بین المللی محصولات، قرارداد انتقال تکنولوژی، قرارداد لیسانس یا حق امتیاز نرم افزار، قراردادهای همکاری تجاری و قرارداد شراکت در سرمایه گذاری و … که هرکدام در کنار شرایط ویژه ای که دارند از اصول برابری نیز پیروی می کنند.

قرارداد خرید و فروش بین‌المللی کالا

هر قراردادی چه در سطوح داخلی و در یک کشور بسته شود و چه در سطح بین المللی بسته شود به یک ایجاب و قبول نیازمند است. یعنی یک پیشنهادی که از سوی یکی از طرفین مطرح و از سمت طرف مقابل مورد پذیرش و قبولی واقع گردد.

قراردادهای بین المللی به دلیل اینکه به بیش از یک کشور مربوط می شوند اهمیت بسیار زیادی دارند زیرا که به نظام حقوقی کشورهای مختلف مربوط میشود، به عنوان مثال نظام مالیاتی، بیمه حمل و نقل کالاها، استانداردها و الزامات سلامت، قوانین و مقررات صادرات و واردات در کشورها با یکدیگر تمایزهای بنیادین و واضحی دارد، فلذا نیاز است در خصوص آنها استانداردها و قواعد به خصوصی رعایت شود.